بلاگ

سیستم اطفاء حریق، در زمان آتش سوزی برای کنترل و یا مهار حریق از سیستم حفاظتی اطفاء حریق استفاده می شود. هدف از نصب سیستم های اطفای حریق در ساختمان ها افزایش ایمنی، حفاظت از جان افراد و جلوگیری از خسارات مالی ناشی از آتش سوزی است. سیستم اطفاء حریق دارای دو نوع دستی و خودکار است.

 تاریخچه سیستم های اطفاء حریق

در تاریخ 10 فوریه ی 1863 اولین اختراع سیستم اطفای حریق در ویرجینیا توسط شرکت آلونسون کرین به ثبت رسید. در سال 1872 اختراع اولین سیستم آب پاش به نام H.W.Pratt ثبت شد. در سال 1874 نیز اولین سیستم آب پاش خودکار عملی در شرکت نیوهیون در ایالات کانکتیکات آمریکا توسط هنری اس. پارمالی اختراع شد. هنری اس. پارمالی این سیستم را در کارخانه پیانویی خود نصب کرد.

انواع سیستم های اطفاء حریق:

1-    سیستم اطفاء حریق آب و گاز
2-    سیستم اطفاء حریق پودری
3-    سیستم اطفاء حریق گاز کربن دی اکسید CO2
4-    سیستم اطفاء حریق ترکیبات هالوژنه
5-    سیستم اطفاء حریق فوم (Foam)

طبقه بندی انواع حریق:

آتش براساس نوع ماده سوختنی به چند گروه (کلاس) تقسیم بندی می شود. هر کدام از این گروه ها با یک حرف انگلیسی مشخص می شود. آشنایی با کلاس حریق کمک زیادی به افراد در انتخاب روش مناسب اطفاء حریق می کند. در زیر طبقه بندی انواع حریق برای شما عزیزان بیان می شود.

روش های اطفاء حریق:

با توجه به نوع حریق روش های اطفاء آن متفاوت است. لذا جهت اطفاء حریق باید یک یا تعدادی از عوامل اصلی مثلث آتش یا به عبارتی دیگر منشور آتش که شامل: 1- حرارت 2- اکسیژن 3- مواد سوختنی 4- واکنش های شیمیایی می باشد را کنترل کرد.

وسایل اطفا حریق با توجه به ماهیت حریق به 4 دسته زیر تقسیم می شوند:

1-    سرد کردن حریق (آب و گاز co2)
2-    خفه کردن حریق (خاک، ماسه، کف co2)
3-    جلوگیری و یا از بین بردن مواد قابل اشتعال (مواد رقیق کننده شامل CO2 و N2)
4-    کنترل واکنش های زنجیره ای (هالن و پودرهای مخصوص)

انواع روش های اطفاء حریق

1. کپسول آتش نشانی دستی
2. سیستم اطفای صنعتی آب و کف
3. سیستم اطفای آب_ اسپرینکلر
4. جعبه آتش نشانی
5. سیستم اطفای اتوماتیک گازی

سرد کردن حریق:

یکی از روش های مرسوم و متداول اطفاء حریق همان سرد کردن حریق می باشد. سرد کردن معمولاً توسط آب انجام می شود، همچنین گاز دی اکسید کربن نیز قابلیت سرد کردن آتش را دارد.

خفه کردن حریق:

برای جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش از روش خفه کردن استفاده می شود. مواردی که در این روش استفاده می شوند باید سنگین تر از هوا باشند و یا حالت پوششی داشته باشند. مثل: پتوی خیس، خاک، ماسه و ... .

جلوگیری و یا از بین بردن مواد قابل اشتعال:

این روش قبل از اینکه حریق گسترش پیدا کند، با دور کردن مواد قابل اشتعال، قطع جریان، رقیق کردن ماده سوختنی و ... امکان پذیر است.

کنترل واکنش های زنجیره ای:

در این روش استفاده از ترکیبات هالن و یا برخی ترکیبات جامد (کربنات پتاسیم) بسیار کاربرد دارد. کنترل واکنش های زنجیره ای گرانترین روش اطفاء حریق است. می توان بصورت مکمل برای موادی که ارزش بالایی دارند استفاده نمود.

با توجه به نحوه کارکرد سیستم های اطفاء حریق می توان آنها را در دو نوع سیستم اطفاء حریق خودکار (اتوماتیک) و سیستم اطفاء حریق دستی تقسیم بندی کرد.

عوامل اطفاء حریق:

امروزه برخلاف گذشته عوامل زیادی علاوه بر آب در اطفاء حریق نقش دارند. در زیر عوامل اطفاء حریق به همراه کاربردها برای شما عزیزان بیان می شود.

اطفاء حریق

همانطور که بیان شد اطفای حریق به دو دسته تقسیم می شود. 1- اطفاء حریق دستی 2- اطفاء حریق اتوماتیک

اطفاء حریق دستی:

این روش توسط عوامل انسانی و یا آتشنشانان به صورت دستی انجام می شود. کپسول های آتش نشانی که معمولاً در خانه ها و مکان های مختلف وجود دارد، نمونه ای از اطفا حریق دستی هستند.

انواع سیستم های اطفا حریق دستی (خاموش کننده های دستی):

1-    خاموش کننده های پودری (پودر خشک، پودر خشک شیمیایی، پودر تر شیمیایی)
2-    خاموش کننده های دی اکسید کربن
3-    خاموش کننده های حاوی ترکیبات هالوژنه
4-    خاموش کننده های حاوی کف

استانداردهای بین المللی رنگ بدنه خاموش کننده ها:

استاندارد بین المللی رنگ بدنه خاموش کننده ها همان طور که در مقاله رنگ کپسول های آتش نشانی ذکر شد به شرح زیر می باشد.

رنگ آبی: خاموش کننده پودری ، رنگ سیاه: خاموش کننده دی اکسید کربن ، رنگ سبز: خاموش کننده هالن ، رنگ کرم: خاموش کننده کف ، رنگ قرمز: خاموش کننده آبی

این رنگ ها ممکن است با نوار رنگی مربوطه بر روی کپسول های آتش نشانی قرمز رنگ نمایش داده شوند.

اطفاء حریق اتوماتیک:

اطفای حریق اتوماتیک به معنای خاموش کردن خودکار آتش است. در این روش خاموش نمودن آتش بصورت خودکار و بدون دخالت انسان پس از تشخیص حریق انجام می شود.

انواع سیستم های اطفا حریق اتوماتیک:

1-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Watermist)
2-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (Vortex)
3-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی
4-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی (اسپرینکلر)
5-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)
6-    سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam)

سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (watermist)

این سیستم اطفا یکی از پیشرفته ترین سیستم های اطفا حریق بوده، که ماده خاموش کننده استفاده شده در آن آب است. عمل اطفاء در این سیستم توسط پاشش قطرات مه مانند (قطرات آب به قطر 300 تا 1000 میکرون) در منطقه تحت مراقب انجام می شود. به دلیل وجود قطرات آب در این سامانه حرارت محیط به سرعت کاهش یافته و سبب خنک شدن محیط می شود. در مرحله رقیق سازی و جایگزینی اکسیژن، بخار آب ایجاد شده سبب دور شدن اکسیژن از محل حریق و با ایجاد لایه ای مرطوب روی سطح حریق نشسته و مانع ارتباط آن با هوا می شود. همچنین ریزش قطرات کوچک آب در این سامانه سبب خاموش شدن شعله آتش می شود. از نظر خنک سازی سیستم اطفاء حریق واتر میست (Water-mist) مانند سیستم اطفاء حریق آبی و از نظر جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش مانند سیستم اطفاء حریق گازی عمل می کند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (vortex)

این سیستم از مه آب و گاز نیتروژن تشکیل شده است. در این سیستم قطرات آب تحت فشار گاز نیتروژن به ذرات 10 میکرونی تبدیل شده و پس از ترکیب شدن با گاز نیتروژن از نازل خارج می شوند. در این سیستم ذرات آب سبب خنک شدن و گاز نیتروژن به کاهش میزان اکسیژن حریق کمک می کند و با ایجاد کمترین رطوبت در محل سبب مهار آتش می شود.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی

این سیستم از هیدروکربن های هالوژن تشکیل شده است. در مواقعی که نتوان از سایر سیستم های اطفا حریق استفاده کرد از سیستم اطفا حریق گازی استفاده می شود. خاموش کننده های اتوماتیک گازی شامل: سیستم های اطفای حریق FM200 ، کربن دی اکسید (CO2) ، IG55 و غیره می باشد. این سیستم اطفاء در مکان های مهم و پرخطر مثل اتاق سرور، مراکز نگهداری اسناد، پست های برق و ... کاربرد دارد. همچنین در مکان هایی که وزن کپسول در آنها اهمیت دارد، مانند هواپیما و زیر دریایی ها مورد استفاده قرار می گیرد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی (اسپرینکلر)

این سیستم یک سامانه پاششی سقفی اطفاء حریق است. که از یک منبع آب، سیستم تامین فشار، لوله های توزیع کننده، اتصالات، شیرآلات و پاشنده (اسپرینکلر) تشکیل شده است. تعداد و اندازه لوله ها در این سیستم ها با توجه به شعاع عملکرد نازل ها تعیین می شود. سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی (اسپرینکلر) در پارکینگ ها، هتل ها، مخازن نگهداری سوخت و ... کاربرد دارد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)

این سیستم اطفا حریق بر پایه پودر و گاز (آیروسل) طراحی شده و شامل ذرات جامد غیر سمی بسیار ریز (قطر کمتر از 10 میکرومتر) ترکیبات کربنات پتاسیم است. این ماده جامد تا زمانی پایدار می ماند که به صورت الکتریکی و یا واکنش گرمازا فعال نشود. و در اثر تجزیه گرمایی ترکیبی جامد با خاصیت خاموش کنندگی از پودر و گاز تولید می کند. استفاده از سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری آیروسل در اتاق های کنترل، کارخانجات، مصارف دریایی، اتاق سرور و ... کاربرد دارد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

این سیستم موثرترین روش اطفا سوخت های مایع مانند: نفت، بنزین و ... است. در سیستم اطفاء حریق فوم برای مهار آتش از ترکیب آب و فوم استفاده می شود. آب و فوم ترکیب شده از طریق شبکه لوله کشی به نازل های نصب شده در محل منتقل می شوند. فومی که در این سیستم اطفاء از نازل ها خارج میشود ترکیب محلول آب و فوم با هوا است. این فوم با گرفتن شکلی چسبنده بصورت آزاد بر روی سطح مایع مشتعل شده قرار گرفته و مانع ورود هوا به سطح مایع و در نتیجه منجر به مجزا شدن بخارات فرار قابل اشتعال با هوا می گردد. فوم با جریان یافتن در سطح مایع مشتعل (جداسازی اکسیژن) مانع سوختن شده و سبب مهار حریق می شود. استفاده از سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam) در انبارهای مواد شیمیایی، آشیانه های هواپیما و هلیکوپتر، تاسیسات نفتی و ... کاربرد دارد.

کپسول اطفاء حریق اتوماتیک

کپسول اطفا حریق اتوماتیک (خودکار) بسته به منطقه و مساحت به تعداد مورد نیاز بر روی سقف نصب می شود و در صورت آتش سوزی بدون نیاز به انرژی مکانیکی و الکتریکی و فقط با استفاده از انرژی حرارتی، کپسول مستقر در منطقه فعال شده و آتش بصورت خودکار مهار می شود. در صورت بروز حریق و حرکت گرما به سمت بالا سنسور کپسول فعال شده و حریق مهار می گردد.

یکی از مزایای این سیستم این است که آتش در یک نقطه خاموش شده و در صورت بروز آتش سوزی فقط کپسول همان ناحیه فعال می شود. برخلاف سیستم اعلام حریق که بدلیل حساسیت آشکارساز (دتکتور) در اثر وجود گردو غبار نیز فعال می شود ولی در کپسول های اتوماتیک احتمال اطفاء غیر ضروری غیرممکن است. در صورت بروز حریق و ایجاد دود سیستم اعلام حریق فعال شده و در صورت عدم حضور افراد و ایجاد شعله های آتش، کپسول اطفاء حریق اتوماتیک فعال می شود.

نتیجه گیری:

در صورت ترکیب شدن مواد با اکسیژن وقتی همراه با آزاد شدن گرما باشد، آتش سوزی رخ میدهد. طراحی و اجرای سیستم های اعلام و اطفاء حریق از جمله تجهیزاتی هستند که وجود آنها جهت افزایش ایمنی افراد در تمامی ساختمان های بلند لازم است. وظیفه سیستم های آتش نشانی (سیستم اعلام حریق ، سیستم اطفاء حریق) همان گونه که در مقالات قبلی و مطالب بالا ذکر شد، شناسایی و مهار آتش است.

سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک (خودکار) باید توسط یک شرکت معتبر که دارای تخصص لازم و کافی در این زمینه می باشد و از پرسنل آموزش دیده برخوردار است طراحی شود. طراحی سیستم اطفای حریق اتوماتیک توسط کارشناسان و با استناد به استاندارد NFPA انجام می شود.

از جمله وظایف شرکت های خدمات آتشنشانی مشاوره آتش نشانی، طراحی و اجرای سیستم های آتش نشانی ساختمان است. شرکت گرمایش برودت پارس یکی از معتبرترین شرکت ها با تجربه و سابقه ای طولانی در زمینه مشاوره، طراحی، اجرا، اخذ تاییدیه آتش نشانی و فروش سیستم های اطفای حریق اتوماتیک فعال و در وندور لیست سازمان آتش نشانی قرار دارد. شما عزیزان در صورت داشتن هر گونه سوال در خصوص مشاوره و اجرای سیستم های اعلام و اطفاء حریق می توانید از طریق کامنت و یا تماس تلفنی با کارشناسان آتش نشانی ما در ارتباط باشید.